Czy cukier to trucizna? Medyczna i technologiczna analiza wpływu sacharozy i syropu glukozowo-fruktozowego na zdrowie cz

Czy cukier to trucizna? Medyczna i technologiczna analiza wpływu
sacharozy i syropu glukozowo-fruktozowego na zdrowie człowieka
Streszczenie
Cukier stołowy (sacharoza) oraz syrop glukozowo-fruktozowy (HFCS) są
powszechnie stosowanymi substancjami słodzącymi w przemyśle spożywczym.
Mimo ich szerokiego wykorzystania, coraz więcej badań wskazuje na
poważne zagrożenia zdrowotne związane z ich spożyciem, w tym rozwój
otyłości, insulinooporności, cukrzycy typu 2, a nawet nowotworów. Celem
tej pracy jest przedstawienie procesu technologicznego produkcji cukru i
HFCS oraz analiza ich działania na organizm ludzki na podstawie
najnowszych badań naukowych.
1. Wprowadzenie
Cukier jest od lat obecny w diecie człowieka. Choć w umiarkowanych
ilościach nie jest toksyczny, jego nadmierna konsumpcja – szczególnie w
postaci ukrytej w przetworzonych produktach – została uznana przez wielu
specjalistów jako jedna z głównych przyczyn tzw. pandemii metabolicznej
XXI wieku. Określenie "cukier to trucizna" nie jest jedynie
publicystycznym chwytem, lecz wyrazem rosnącego zaniepokojenia środowisk
medycznych.
2. Proces technologiczny produkcji cukru z buraków cukrowych
Cukier stołowy, czyli sacharoza, produkowany jest głównie z buraków
cukrowych w Europie. Oto etapy jego wytwarzania:
Etap 1 – Czystość surowca
    Buraki są myte, krajalnica tnie je na wióry tzw. "kosmki".
Etap 2 – Dyfuzja
    Kosmki są podgrzewane w wodzie, co pozwala wyekstrahować sacharozę.
Etap 3 – Oczyszczanie soku
    Sok surowy zawiera nie tylko cukier, ale także białka, barwniki,
kwasy organiczne.
    Dodaje się wapno i dwutlenek węgla, które wiążą zanieczyszczenia
(proces karbonizacji).
Etap 4 – Parowanie
    Sok oczyszczony zostaje zagęszczony w wyniku odparowania wody.
Etap 5 – Krystalizacja
    Powstaje masa krystaliczna – sacharoza wyodrębniana jest w formie
kryształów.
Etap 6 – Wirowanie i suszenie
    Kryształy są oddzielane od melasy, suszone i pakowane.
Uwaga: W procesie tym nie stosuje się sztucznych dodatków, ale końcowy
produkt to czysta sacharoza – pozbawiona błonnika, witamin i minerałów,
co sprawia, że dostarcza jedynie tzw. „puste kalorie”.
3. Czym jest syrop glukozowo-fruktozowy?
Technologia produkcji
Syrop glukozowo-fruktozowy (HFCS – High Fructose Corn Syrup) to słodzik
wytwarzany ze skrobi kukurydzianej (czyli mąki kukurydzianej). Jest
szeroko stosowany w USA, ale również w Europie – szczególnie w napojach
gazowanych, słodyczach, pieczywie, przetworach i jogurtach.
Etapy produkcji HFCS:
    Rozkład skrobi kukurydzianej
        Skrobia jest hydrolizowana enzymatycznie przez α-amylazę do
oligosacharydów.
    Upłynnianie i dalsza hydroliza
        Enzym glukoamylaza przekształca oligosacharydy do glukozy.
    Izomeryzacja
        Enzym glukozoizomeraza przekształca część glukozy w fruktozę
(najczęściej 42%, 55% lub nawet 90%).
    Rafinacja i oczyszczanie
        Syrop jest filtrowany i zagęszczany, gotowy do zastosowania w
przemyśle.
HFCS ma intensywną słodycz, porównywalną do sacharozy, a przez płynną
formę łatwiej się łączy z innymi składnikami – stąd jego ogromna
popularność.
4. Działanie cukru i HFCS na organizm – medyczna analiza
4.1 Cukier jako źródło chorób metabolicznych
    Cukrzyca typu 2 – nadmiar glukozy i fruktozy zwiększa
insulinooporność w wątrobie.
    Otyłość – nadmiar cukru odkłada się w formie tłuszczu trzewnego.
    Stłuszczenie wątroby – fruktoza metabolizowana jest niemal wyłącznie
w wątrobie.
    Zespół metaboliczny – związany ze spożyciem cukru i HFCS.
4.2 Cukier a nowotwory
    Badania wskazują na związek między dietą bogatą w cukry proste a
ryzykiem nowotworów: trzustki, jelita grubego, piersi.
    Komórki rakowe wykazują zwiększone zapotrzebowanie na glukozę (tzw.
efekt Warburga).
    Fruktoza, obecna w HFCS, promuje proliferację komórek nowotworowych
w warunkach in vitro.
5. Wnioski
Cukier i syrop glukozowo-fruktozowy, mimo że są legalnie dopuszczonymi
substancjami spożywczymi, wykazują wielowymiarowe działanie szkodliwe na
organizm ludzki – szczególnie przy przewlekłym, nadmiernym spożyciu.
Można je nazwać "legalnymi truciznami metabolicznymi", ponieważ prowadzą
do cichego wyniszczania organizmu, sprzyjając rozwojowi najczęstszych
chorób cywilizacyjnych naszych czasów. Edukacja społeczna, zmiana
nawyków żywieniowych i regulacje prawne w zakresie znakowania produktów
są konieczne, aby ograniczyć ich konsumpcję.
6. Bibliografia
Źródła krajowe:
    Jarosz M., Rychlik E., et al. (2022). Normy żywienia dla populacji
Polski. NIZP-PZH.
    Hasik J., Gawęcki J. (2018). Żywienie człowieka zdrowego i chorego.
PZWL.
    Stolarczyk A. (2019). Cukier – wróg numer jeden? Forum Medycyny
Rodzinnej.
Źródła zagraniczne:
    Lustig R. H. (2010). Fructose: metabolic, hedonic, and societal
parallels with ethanol. J Am Diet Assoc.
    Bray G. A., Nielsen S. J., Popkin B. M. (2004). Consumption of
high-fructose corn syrup in beverages may play a role in the epidemic of
obesity. Am J Clin Nutr.
    Bodey B., et al. (2013). Sugar and cancer: role of glucose and
fructose metabolism in cancer progression. Cancer Genomics Proteomics.
    Stanhope K. L. (2012). Role of fructose-containing sugars in the
epidemics of obesity and metabolic syndrome. Annu Rev Med.
--