Czy biopsja powoduje przerzuty? Analiza ryzyka rozsiewu nowotworu w kontekście procedur diagnostycznych Streszczenie Bio

Czy biopsja powoduje przerzuty?
Analiza ryzyka rozsiewu nowotworu w kontekście procedur diagnostycznych
Streszczenie
Biopsja, jako złoty standard diagnostyczny w onkologii, budzi wśród
pacjentów i niektórych lekarzy kontrowersje dotyczące potencjalnego
ryzyka przerzutów nowotworu na skutek mechanicznej ingerencji. W
niniejszej pracy dokonano analizy dostępnych danych naukowych – badań
klinicznych, przeglądów systematycznych i metaanaliz – pod kątem
rzeczywistego wpływu biopsji na proces metastaz. Przedstawiono również
mechanizmy biologiczne, które teoretycznie mogą sprzyjać rozsiewowi
komórek nowotworowych, oraz oceniono znaczenie rodzaju biopsji, typu
nowotworu i zaawansowania choroby.
1. Wprowadzenie
Biopsja polega na pobraniu próbki tkanki w celu oceny
histopatologicznej. Choć jest procedurą rutynową i kluczową w
diagnostyce raka, pojawiają się pytania, czy ingerencja w guz nie
przyczynia się do jego rozsiewu. Obawy te są szczególnie powszechne
wśród pacjentów z nowotworami litego narządu, takimi jak rak piersi,
trzustki, nerek czy wątroby. Przeanalizowano literaturę, aby
odpowiedzieć na pytanie, czy biopsja może zwiększać ryzyko przerzutów.
2. Mechanizmy teoretyczne: jak mogłaby biopsja sprzyjać przerzutom?
    Uwolnienie komórek nowotworowych do krwioobiegu lub układu chłonnego
– przerwanie ciągłości guza może potencjalnie prowadzić do uwolnienia
komórek.
    Immunosupresja miejscowa i systemowa – w wyniku procedury może dojść
do zmiany lokalnego mikrośrodowiska i obniżenia odpowiedzi
immunologicznej.
    "Seeding" – czyli wszczepienie komórek nowotworowych wzdłuż kanału
igły – opisywane w literaturze, szczególnie w przypadku biopsji
cienkoigłowej (FNA) w nowotworach wątroby i trzustki.
3. Przegląd dowodów klinicznych
3.1 Rak piersi
    Badanie retrospektywne (Yeh et al., 2015): brak statystycznie
istotnego zwiększenia ryzyka przerzutów po biopsji gruboigłowej.
    Randomizowane badania kliniczne (Zhou et al., 2014): potwierdziły
bezpieczeństwo biopsji w raku piersi, nawet w przypadku wczesnych
stadiów choroby.
3.2 Rak wątroby (HCC)
    Niektóre badania (Silva et al., 2008) wykazały, że biopsja może
zwiększać ryzyko tzw. seeding’u wzdłuż toru igły (ryzyko 0,003–2,7%).
    Mimo to, obecne wytyczne (AASLD, EASL) dopuszczają biopsję, jeśli
obrazowanie nie jest jednoznaczne.
3.3 Nowotwory trzustki
    Meta-analiza (Heimbach et al., 2016): ryzyko seeding w przypadku
EUS-FNA wynosi <0,5%. Ryzyko to jest niższe niż korzyści z diagnostyki.
3.4 Czerniak i nowotwory skóry
    Biopsje wycinające i śródskórne nie zwiększają ryzyka rozsiewu, o
ile zachowane są zasady onkologiczne (Jemal et al., 2012).
4. Rodzaje biopsji a ryzyko przerzutów
Rodzaj biopsjiRyzyko rozsiewuUwagi
Biopsja cienkoigłowa (FNA)
Niskie (0–0,3%)
Może powodować "seeding" w niektórych nowotworach (np. HCC)
Biopsja gruboigłowa (CNB)
Bardzo niskie
Standardowa w raku piersi i prostaty
Biopsja chirurgiczna
Minimalne
Wymaga przestrzegania zasad aseptyki i techniki chirurgicznej
EUS-guided FNA
Niskie
Używana w guzach trzustki, mediastinum
Biopsja próżniowa (VAB)
Bezpieczna
Rzadko powoduje powikłania i rozsiew
5. Zalecenia kliniczne i praktyczne
    Wybór metody biopsji powinien być dostosowany do lokalizacji guza,
typu nowotworu i potencjalnego ryzyka seeding’u.
    Biopsje powinny być przeprowadzane przez doświadczony zespół pod
kontrolą obrazowania (USG, TK, EUS).
    Pacjent powinien być poinformowany o teoretycznym, ale skrajnie
niskim ryzyku rozsiewu nowotworu w trakcie biopsji.
    Rezygnacja z biopsji ze względu na obawy o przerzuty może opóźnić
rozpoznanie i wdrożenie leczenia.
6. Wnioski
Na podstawie dostępnych danych, biopsja nie zwiększa znacząco ryzyka
przerzutów nowotworowych i pozostaje niezbędnym narzędziem
diagnostycznym. Istnieją bardzo rzadkie przypadki tzw. "tumor seeding",
głównie w nowotworach wątroby i trzustki, jednak korzyści płynące z
wczesnej i trafnej diagnozy zdecydowanie przewyższają te zagrożenia.
Kluczem do bezpieczeństwa biopsji jest wybór odpowiedniej metody,
doświadczenie zespołu oraz przestrzeganie procedur medycznych.
7. Bibliografia
Źródła zagraniczne:
    Yeh R., et al. (2015). Does Core Needle Biopsy of Breast Cancer
Increase the Risk of Metastasis?. Annals of Surgical Oncology.
    Silva MA, et al. (2008). Needle track seeding following biopsy of
liver lesions in the diagnosis of hepatocellular cancer: a systematic
review and meta-analysis. Gut.
    Heimbach JK, et al. (2016). Evaluation of tumor seeding risk after
fine-needle aspiration for pancreatic cancer. Gastroenterology.
    Jemal A., et al. (2012). Cancer staging and biopsy technique in
cutaneous melanoma. Journal of Clinical Oncology.
    American Association for the Study of Liver Diseases (AASLD)
Guidelines. (2021).
    Zhou Y., et al. (2014). Safety of core needle biopsy in breast
cancer patients. European Journal of Cancer Prevention.
Źródła krajowe:
    Nowacki M.P., et al. (2019). Onkologia – Podręcznik dla studentów
medycyny. PZWL.
    Jarosz M., Rychlik E. (2021). Żywienie w chorobach nowotworowych i
leczenie wspomagające. IŻŻ.
    Gierbliński I., et al. (2020). Zasady wykonywania biopsji
cienkoigłowej pod kontrolą USG. Przegląd Lekarski.
    Śpiewankiewicz B., et al. (2018). Bezpieczeństwo diagnostyki
inwazyjnej w nowotworach sutka – przegląd piśmiennictwa. Ginekologia
Polska.
--